Czy zapowiedzi są obowiązkowe? Zapowiedzi przedślubne a RODO...

23 listopad 2018

Anna Żaczek

Większość narzeczonych w kościele katolickim spełnia bez większych oporów warunki formalne, które wymagane są do zawarcia małżeństwa. Zdarza się jednak, że para narzeczonych chce zachować anonimowość i nie życzy sobie, aby informacja o ich ślubie ukazała się w ogłoszeniach parafialnych.

Czy jest możliwe zrezygnowanie z zapowiedzi ślubnych? Czy w prawie kościelnym nastąpiły zmiany po wprowadzeniu RODO?

Obowiązek zapowiedzi przedślubnych

Zapowiedzi przedślubne zostały wprowadzone na mocy dekretu Soboru Loterańskiego w XIII wieku. Mają na celu publiczne ogłoszenie wśród wspólnoty społecznej zamiaru zawarcia przez narzeczonych zawiązku małżeńskiego.

Drugim aspektem upublicznienia tej informacji jest zapobiegnięcie pochopnym decyzjom o zawarciu małżeństwa. Prawo kanoniczne obliguje duszpasterzy do sprawdzania, czy przed przyszłymi małżonkami nie istnieją przeszkody do zawarcia małżeństwa.

Na ogół wygłaszane są trzy zapowiedzi w parafiach właściwych dla miejsc zamieszkania narzeczonych, nawet w przypadku, gdy ślub nie będzie zawierany w parafii żadnego z nich. Zapowiedzi należy wygłosić również wtedy, gdy jedna ze stron jest innego wyznania, innej religii lub uważa się za osobę niewierzącą.

Zapowiedzi w kontekście RODO

W zawiązku z nowymi przepisami o ochronie danych osobowych, dekretem biskupów w Kościele katolickim powołany został Kościelny urząd ochrony danych osobowych oraz Kościelny Inspektor Ochrony Danych – tzw. KIODO. RODO wielkich zmian w zapowiedzi przedślubne nie wprowadza, niemniej jednak je ogranicza. Obecnie przepisy pozwalają na umieszczanie w zapowiedziach przedślubnych tylko imion, nazwisk narzeczonych oraz parafii, z których pochodzą. Ogłoszenia nie mogą być rozbudowane o inne informacje. Jeśli chodzi o sposób upowszechniania ich, to mogą być umieszczone na piśmie w gablocie przykościelnej lub wygłaszane podczas mszy św., nie powinny zaś znaleźć się na stronach internetowych parafii czy w gazecie parafialnej, jedynie za zgodą zainteresowanych.

Dyspensa od zapowiedzi

Młodzi nie będą musieli spełniać obowiązku odbycia zapowiedzi przedślubnych, ale tylko pod pewnymi warunkami. Oznacza to, że taką decyzję należy dobrze uargumentować. W przypadku, kiedy młodzi chcą zachować tajemnicę o zawarciu związku małżeńskiego, muszą dostosować się do procedury opisanej przez prawo kanoniczne. Narzeczeni mogą uzyskać dyspensę od zapowiedzi poprzez złożenie prośby do właściwego duszpasterza, który w ich imieniu wystąpi z prośbą do kurii.

Przygotowanie skutecznych argumentów wymaga trochę wysiłku, ale zakładając, że narzeczonym na tym bardzo zależy, z pewnością podadzą odpowiednie uzasadnienia swojej prośby. Wśród powodów uznawanych przez duspasterzy za racjonale przyczyny są:

podeszły wiek;
dobro nienarodzonego dziecka;
dobro duchowe;
bezpieczeństwo narzeczonych (ujawnienie danych osobowych lub adresu może narazić ich na niebezpieczeństwo) ;
życie w związku uznawanym w danym środowisku jako usankcjonowane ślubem ( ujawnienie, że jest inaczej zniszczyłoby ich dobre imię).

Protokół rozmów kanoniczno-duszpasterskich

Starania o uzyskanie dyspensy na zapowiedzi nakłada na osobę duchowną obowiązek przeprowadzenia rozeznania kanonicznego w parafii, w której małżeństwo ma być zawarte. Duszpasterz rozmawia z narzeczonymi z każdym osobno pod kątem ewentualnych przeszkód do zawarcia małżeństwa. Indywidualne rozmowy mają na celu również sprawdzenie szczerości intencji kandydatów na małżonków, wykluczenie złych intencji godzących w podstawowe założenia małżeństwa, wykluczenie przymusu i podstępu wobec drugiej osoby. Szczególne badany jest status prawny osób, które zawierały związki w innych religiach, katolików, którzy wystąpili z kościoła katolickiego i zawarli ślub cywilny lub wyznaniowy według innych religii, a następnie wystąpiły z tych związków.

Protokoły rozmów kanoniczno-duszpasterskich są bardzo ważnym dokumentem, ponieważ przesyłane są do ordynariusza wraz z innymi dokumentami i stanowią podstawę do wydania dyspensy.